Του Συνεργάτη μας,Γιάννη Δ.Κουρμπέλη
Ο Άγιος Ιωάννης ή αλλιώς Αγιάννης, είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του δήμου μας, που παραμένει ζωντανό χάρη στην αγάπη των κατοίκων του. Πόσοι όμως γνωρίζουμε την ιστορία του;
Ο Αγιάννης έχει μία μακραίωνη ιστορία, που ανάγεται από τα Βυζαντινά χρόνια. Μαζί θα ξεδιπλώσουμε αυτή την πορεία μέσα στο χρόνο, γιατί γνωρίζοντας την ιστορία του τόπου μας θα μπορέσουμε να τον σεβαστούμε και να του δώσουμε τη θέση που του αρμόζει στη σύγχρονη εποχή.
Ο Άγιος Ιωάννης αναφέρεται για πρώτη φορά στο Χρονικόν της Αλώσεως του Γεωργίου Σφρατζή το 1435, μαζί με άλλα γειτονικά χωριά, που δίνονται ως προίκα στην Μαρία Μελισσηνή η οποία παντρευόταν με τον δούκα των Αθηνών, Αντόνιο Ατζαγιόλι. Από αυτό το απόσπασμα, διαπιστώνουμε ότι η περιοχή της Βόρειας Κυνουρίας και της Τσακωνιάς, άνηκε στην γνωστή οικογένεια των Μελισσηνών, ενώ παράλληλα πληροφορούμαστε για τα χωριά που υπήρχαν εκείνη την εποχή. Ιδού το σχετικό απόσπασμα:
<<… κατά τα μέρη της Λακωνικής, πλησίον ωνπερ είχε της αυτής πατρικής κληρονομιάς και προικός, αι εισίν αι κάτω γεγραμμέναι χώραι και πόλεις και κώμαι, Άστρον, Άγιος Πέτρος, Άγιος Ιωάννης, Πλαταμώνας (=Πλάτανος), Μελίγον (=Μελιγού), Προάστειον (=Πραστός), Λεωνίδας (=Λεωνίδιο), Κυπαρισσία, Ρέοντας και Σίταινας…>>
(Βιβλίο ΙΙ, Κεφ. Χ, σελ. 59)
Σύμφωνα με την παράδοση το χωριό πήρε το όνομα του από τον ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που βρίσκεται στο κάτω μέρος του χωριού. Για την ίδρυση του χωριού υπάρχει η εξής παράδοση:
<< Τα παλιά παλιά χρόνια όλη η πλαγιά του Σαραντάψυχου σκεπαζόταν με ένα απέραστο από τους ανθρώπους δάσος, τόσο πυκνό και θρασεμένο ήταν. Ούτε τα ζωντανά μπορούσαν να μπουν μέσα. Και ούτε νερό βρισκόταν και τα ζωντανά υπέφεραν από τη δίψα. Άθλια γι’ αυτό κύλαγε και η ζωή του κόσμου.
Ένα τραγί όμως καθέ μεσημέρι χανόταν και γύριζε το βράδυ στο κοπάδι του. Ήταν γερό και καλοφτιαγμένο και πιο ζωηρό από τ’ άλλα. Το παρατήρησε ο τσοπάνης και σκεφτόταν τι να συμβαίνει, που να πηγαίνει.
Το παρακολούθησε, λοιπόν, ο τσοπάνης μόλις που ξέκοψε από το κοπάδι στο Ξεροκάμπι, αλλά τόχασε μέσα στο πυκνό ρουμανόδασος. Το περίμενε όμως και το είδε να βγαίνει με τη μουσούδα του μουσκεμένη στο νερό. Την άλλη μέρα ξανακολούθησε το τραγί, βαστώντας το απ’ την ουρά και σύρθηκε μέσα στο πυκνό δάσος, ώσπου έφτασε σε μικρή πηγή με λακούβα.
Σύντομα το ανήγγειλε στους άλλους τσοπάνηδες και κόβωντας σιγά σιγά τα δέντρα, άνοιξαν δρόμο μέχρι την πηγή. Μετά έσκαψαν και πετάχτηκε ποτάμι το νερό – ο Πρόδρομος. Έτσι γύρω του, άρχισαν να χτίζουν τα πρώτα σπίτια και την εκκλησία του Προδρόμου και έτσι γίνηκε και πλούτισε το χωριό μας, ο Αγιάννης.>>
(Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος Β΄)
Έτσι λοιπόν το χωριό ιδρύθηκε από βοσκούς του Ξεροκαμπίου, όταν ανακάλυψαν την πηγή του Προδρόμου. Η ίδρυση θα έγινε βέβαια πολύ πριν το 1435, ίσως κατά τα βυζαντινά χρόνια.
Ο ναός του Προδρόμου με την πηγή από κάτω. Από εδώ, σύμφωνα με την παράδοση ξεκίνησε ο Αγιάννης.
Η πηγή του Προδρόμου. Από εδώ βγαίνει δροσερό, καθαρό νερό, που περνά κάτω από τα θεμέλια της εκκλησίας.
Κατά τον 16ο αιώνα, ο Αγιάννης ακμάζει και συναντάμε για πρώτη φορά Αγιαννίτες έμπορους στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με πατριαρχικό σιγίλλιο του 1719, 11 ευσεβείς χριστιανοί από την Κυνουρία, οι οποίοι ήταν γουναράδες στην Κωνσταντινούπολη, ανακαίνισαν εκ θεμελίων την Μονή Λουκούς. Από αυτούς οι 6 ήταν Αγιαννίτες, 2 Μελιγιώτες, 2 Αγιοπετρίτες και 1 Πλατανίτης. Σύμφωνα με το σιγίλλιο η ανακαίνιση αυτή έγινε επι πατριαρχίας του Διονυσίου Β’ (1546 – 1556). Ιδού τα σχετικά αποσπάσματα του σιγιλλίου:
- Στο πρώτο απόσπασμα αναφέρεται ότι η Μονή Λουκούς βρίσκεται :
<<κατά την επαρχίαν Ναυπλίου και Άργους, μεταξύ των χωρίων Αγίου Ιωάννου, Μελιγούς, Τρισθενούς (=Χάραδρος), Αγίου Πέτρου, Καστρίου και Πλατάνου, άνωθεν μεν και εξ αρχής προ χρόνων πολλών διετέλεσε πατριαρχικόν σταυροπήγιον… είτα δι’ αρχαιότητα χρόνου και την των προστατευόντων αυτών αυτό αμέλειαν και την ύπαρξιν>>.
- Από αυτή την ερήμωση διέσωσαν την μονή:
<<ευλαβείς χριστιανοί και συντηρηταί της προτέρας αυτού ιστορίας>>
- Αυτοί είναι οι ονομαστικά αναφερόμενοι:
<<Δημήτρης Καραογλάνης, Μιχάλης Δαμιανός, Δημήτρης Διγενής, Ιωάννης Ζαφείρης, Ιωάννης Σαρηγιάννης και Ιωάννης Μακρής, όλοι Αγιαννίται γουναράδες, καθώς επίσης και Γεώργης και Νικολός, από Μελιγούν, Σταμάτης Κοροδήμας και Γεώργης Ασημάκης, Αγιοπετρίται και ακόμη ο Πλατανίτης Νικολός Τούσης. Ούτοι δια συνεισφοράς και ιδίων δαπανημάτων ανακαίνισαν και ανοικοδόμησαν αυτό εκ βάθρων και εκ θεμελίων και κατεπλούτισαν αυτό ως γνήσιοι κτήτορες, πολλοίς διαφόροις κτήμασι τε και πράγμασι, αναθήμασι και αφιερώμασι.
- Τέλος αναφέρει πως αυτή η ανακαίνιση:
<<μακαρία τη λήξει γεγενομένου αοιδοίμου πατριάρχου κυρ – Διονυσίου ανεκαίνισαν το πατριαρχικόν και σταυροπηγιακόν εκείνο γράμμα…>>
Έτσι από αυτό το σιγίλλιο πληροφορούμαστε ότι ο Άγιος Ιωάννης βρισκόταν σε ακμή και πριν την Άλωση της Πόλης (1453). Μαθαίνουμε ακόμα ότι κατά το 1550, 6 Αγιαννίτες γουναράδες έμποροι από την Κωνσταντινούπολη ανακαίνισαν την Μονή. Βλέπουμε επίσης ότι αυτές οι οικογένειες (Καραογλάνης, Ζαφείρης, Δαμιανός, Σαρηγιάννης, Διγενής και Μακρής) διατηρήθηκαν για πολλούς αιώνες, αφου απογόνους αυτών των οικογενειών βρίσκουμε και κατά τη διάρκεια της επανάστασης, ενώ μερικές υπάρχουν μέχρι σήμερα. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, πόσο μεγάλη σημασία έχει αυτό το σιγίλλιο για την ιστορία του χωριού.
Πηγές
- Θυρεάτις Γη – Ι. Κουσκουνά, Ι. Κακαβούλια, Κ. Χασαπογιάννη, Αθήνα 1981
- Θυρεατικά, τόμος Γ΄ – Νικολάου Ι. Φλούδα, Αθήνα 1983
- Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος Β΄ – Ιωάννη Μ. Αρβανίτη, Αθήνα 1982
Ιωάννης Δ. Κουρμπέλης
